Alkoholowe choroby wątroby

Metabolizm i utlenianie alkoholu

Wątroba jest głównym narządem biorącym udział w metabolizmie alkoholu, co przyczynia się do tego, że jest najbardziej narażona na jego toksyczne działanie. Alkohol etylowy, szybko i całkowicie wchłania się z przewodu pokarmowego, łatwo przenika przez błony komórkowe i dostaje się do krwiobiegu. Metabolizm alkoholu rozpoczyna się już w jamie ustnej!

W żołądku wchłania się ok. 20 - 25% alkoholu, jednak zasadniczy proces jego wchłaniania następuje w jelicie cienkim: 75 - 80%. Maksymalne jego stężenie we krwi pojawia się średnio po 0,5 - 2 godzinach od spożycia. Szybkość wchłaniania alkoholu zależy od jego rodzaju oraz obecności pokarmów w żołądku.

Utlenianie alkoholu etylowego w wątrobie odbywa się trzema szlakami metabolicznymi, przy współudziale trzech enzymów, zlokalizowanych w różnych strukturach hepatocytów. Najważniejszym jest zlokalizowana w cytozylu dehydrogeneza alkoholowa. Drugim układem enzymatycznym jest tzw. mikrosomalny system utleniania alkoholu. Enzymem trzeciego szlaku jest katalaza zawarta w peroksysomach.

Głównym produktem utleniania alkoholu, niezależnie od szlaku metabolicznego jest, aldehyd octowy. Wykazuje on 10 krotnie wyższa toksyczność od etanolu.

Powstały aldehyd octowy ulega dalszemu metabolizmowi w wątrobie , przy udziale dehydrogenezy aldehydowej. Z utlenionego aldehydu octowego powstaje kwas octowy, który uwolniony do krwioobiegu ulega rozpadowi na CO2 i H2O. Bez względu na rodzaj enzymu biorącego udział w utlenianiu alkoholu, reakcja utleniania przebiega zawsze według schematu:

ETANOL → ALDEHYD OCTOWY → KWAS OCTOWY ↑ CO2 i H2O

Wątroba, odgrywająca dominującą rolę w metabolizmie alkoholu, jest najbardziej narażona na jego toksyczne działanie. Chociaż wiele mechanizmów powodujących powstawanie tej choroby zostało wyjaśnionych, nadal istnieje wiele nieznanych czynników współuczestniczących w uszkodzeniu wątroby przez etanol.

Alkoholowe stłuszczenie wątroby

Otłuszczenie wątroby to pierwsza patologiczna zmiana rozwijająca się w odpowiedzi na nadmierne spożywanie alkoholu. Choroba występuje u 35% ludzi nadużywających alkoholu.

Rozmiary wątroby zaatakowanej chorobą są znacznie powiększone, w przekroju widać, że narząd przybrał żółtą barwę. Tłuszcz pochodzi z wolnych kwasów tłuszczowych, które są czerpane z tkanki tłuszczowej oraz z lipidów, które są syntetyzowane w wątrobie i ulegają nieprawidłowej degradacji lub wydaleniu.

Przy nasilonym stłuszczeniu zmiany obejmują całość miąższu, z tworzeniem ziarniniaków tłuszczowych w następstwie pękania przeładowanych komórek włącznie. Zaprzestanie spożywania alkoholu skutkuje powolnym ustępowaniem zmian, natomiast kontynuowanie picia prowadzi do stopniowego powstawania zapalenia i marskości.

Alkoholowe włóknienie wątroby

Włóknienie wątroby jest procesem bliznowacenia wywołanego złogami tkanki włóknistej, który prowadzi do niszczenia miąższu, a w stadium końcowym do marskości.  Za mechanizm odpowiedzialne są głównie komórki gwiaździste, będące źródłem macierzy pozakomórkowej, w tym kolagenu typu I i III.

W prawidłowo funkcjonującej wątrobie wytwarzanie i degradacja ECM pozostają w równowadze. Nadużywanie alkoholu zaburza ta równowagę, aktywuje komórki gwieździste i powoduje nadmierną produkcję białek macierzy pozakomórkowej.
Białka ECM kumulują się w przestrzeni Dissego, a także w obrębie zrazików wątrobowych, inaczej zatokowych. Konsekwencją tego procesu jest włóknienie, będące formą gojenia tkanki w miejscu powstania martwicy.

Alkoholowe zapalenie wątroby

Wywołane jest długotrwałym spożywaniem alkoholu i zazwyczaj występuje u osób, u których wcześniej stwierdzono stłuszczenie wątroby. Przebiega na ogół bardzo ciężko i charakteryzuje się dużą śmiertelnością.

Rozpoznanie alkoholowe zapalenie wątroby jest głównie na podstawie badania morfologicznego wątroby.

W stanie zapalenia alkoholowego oprócz tłuszczowych zmian wielkopęcherzykowych, w komórkach wątrobowych występują szeroko rozprzestrzenione procesy zapalne.  Punktowo może także dochodzić do wystąpienia marskości wątroby. Charakterystycznymi zmianami w alkoholowym zapaleniu wątroby są ciałka szkliste. Komórki z ciałkami szklistymi nie zawierają pęcherzyków tłuszczowych.

Alkoholowe zapalenie wątroby jest uważane za stan pośredni między patologicznym otłuszczeniem wątroby, a marskością. Niedotlenienie i obumieranie komórek w strefie III mogą stymulować syntezę włókien kolagenowych poprzez transformację komórek gromadzących tłuszcz w fibroblasty.

Czasami alkoholowe zapalenie wątroby może przypominać pod względem histologicznym przewlekłe czynne zapalenie. Jeśli alkoholik zaprzestanie na jakiś czas picia, wątroba ulega częściowej regeneracji, a diagnoza kliniczna może przypominać mieszane zapalenie wątroby.

Alkoholowa marskość wątroby

Marskość jest ostatnim stadium choroby wątroby. Występuje u 15% uzależnionych od alkoholu i rozwija się u 70-80 % chorych, u których występuje Alkoholowe zapalenie wątroby.

Mikro zwłóknienia rozwijają się już w początkowych etapach uszkodzeń, w przypadku otłuszczenia i alkoholowego zapalenia wątroby. W miarę rozwoju uszkodzeń, marskość postępuje, rozwijając się coraz bardziej.

Marskość wątroby jest stanem, w którym włóknienie osiąga tak duże natężenie, że dochodzi do całkowitego zatarcia struktury anatomicznej narządu. Zamiast ze zrazików wątrobowych, miąższ wątroby składa się wówczas z tak zwanych guzków regeneracyjnych , czyli rozmaitej wielkości skupisk komórek wątrobowych, otoczonych gęstymi pasmami tkanki łącznej.

Komunikacja takich guzków z naczyniami krwionośnymi i drogami żółciowymi jest niedostateczna. Wskutek niedokrwienia dochodzi do martwicy komórek wątrobowych i postępującej utraty czynnego miąższu, a w końcu - do jawnych klinicznie zaburzeń czynności wątroby. Zupełna dezorganizacja układu naczyniowego prowadzi do zastoju i nadciśnienia krwi w naczyniach doprowadzających, zwanego nadciśnieniem wrotnym.

Uważa się, że raz dokonana marska przebudowa wątroby jest stanem nieodwracalnym, a, co więcej, postępującym. Szybkość tego procesu jest bardzo indywidualna. Może być bardzo duża u osób pijących alkohol.



Autor:

Ariana Jeż

Zobacz również objawy tej choroby: Objawy alkoholowych chorób wątroby