Ból brzucha

Rodzaje bólu brzucha

Ból brzucha może pojawić się nagle i być bardzo nasilony. Wtedy mówimy o ostrym bólu brzucha. Ból określić można jako ostry także wtedy, kiedy jego natężenie wzrasta w ciągu kilku dni. Taki ból oznaczać może choroby o ostrym przebiegu, które wymagają szybkiego działania, często operacyjnego.

Ból brzucha może mieć także charakter przewlekły. Taki przewlekły ból brzucha może trwać miesiącami a nawet latami. Okresowo może ulegać osłabieniu lub całkowicie zanikać, aby znowu pojawić się na kilka dni lub tygodni. Tego rodzaju ból może być objawem przewlekłej choroby organicznej lub zaburzeń czynnościowych układu pokarmowego.

Ból brzucha klasyfikujemy również ze względu na jego patomechanizm. Wyróżnić więc można ból somatyczny (zwykle jest to ból ostry), ból trzewny (tępy, kolkowy, słabo zlokalizowany, charakter przewlekły), ból odniesiony (odczuwany w miejscu odległym od narządu, którego dotyczy choroba).

Ostry ból brzucha a choroby

Ostry ból brzucha a choroby żołądka i jelit

Ból brzucha ostry może świadczyć o chorobie żołądka lub o chorobie jelit. Może świadczyć o tym, że nastąpiło pęknięcie wrzodu trawiennego. Ból pojawia się w reakcji na płynną treść, która wydobywa się z pękniętego wrzodu. Ostry ból pojawia się również na skutek pęknięcia jelit lub ich niedrożności. Może świadczyć także o ostrych stanach zapalnych żołądka lub jelit, zapaleniu uchyłków jelita grubego lub zapaleniu uchyłku Meckela.

Ostry ból brzucha a choroby wątroby

Ostry ból brzucha może być objawem chorób wątroby. Może być sygnałem stanu zapalnego tego organu lub przekrwienia, które zostało wywołane na skutek  zakrzepicy żył wątrobowych lub niewydolności serca.

Ostry ból brzucha a choroby pęcherzyka żółciowego

Przy problemach z pęcherzykiem żółciowym również mamy do czynienia z bólem brzucha. Ostry ból jest objawem zapalenia pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych. Ostry ból występuje również w kolce żółciowej. Charakterystyczne dla kolki żółciowej jest stałe natężenie bólu. Nie mamy do czynienia z bólem, który narasta i opada. Ból odczuwany w kolce żółciowej jest  nagły i  bardzo silny umiejscowiony w  nadbrzuszu, promieniujący do prawego barku lub okolicy międzyłopatkowej. Pojawienie się kolki żółciowej może świadczyć o kamicy pęcherzyka żółciowego.

Ostry ból brzucha a trzustka

Ostry ból brzucha jest odczuwany także w związku z zapaleniem trzustki. Gdy występuje taki ból, wtedy możemy mieć do czynienia z ostrym zapaleniem trzustki. W większości przypadków przyczyną ostrego zapalenia jest kamica pęcherzyka żółciowego lub spożycie nadmiernej ilości alkoholu.

Ostry ból brzucha a choroby układu moczowo-płciowego

Ostry ból brzucha pojawia się również jako jeden z objawów towarzyszących zapaleniu pęcherza. W przypadku tej choroby dodatkowo pojawia się uczucie pieczenia oraz parcia na mocz. Innymi chorobami w obrębie układu moczowego, które mogą manifestować się bólem brzucha, jest kamica moczowa oraz odmiedniczkowe zapalenie nerek.

Wśród chorób dotyczących układu płciowego objawiającego się ostrym bólem brzucha można wymienić choroby przydatków, a więc jajników i jajowodów. Ból pojawia się podczas zapalenia jajowodów i jajników. Ból dotyczy dolnej części brzucha a dodatkowym objawem wskazującym na stan zapalny jest gorączka. Ostry ból brzucha może być również objawem skrętu lub torbieli przydatków.

Ostry ból brzucha jest również objawem ciąży pozamacicznej.

Ostry ból brzucha a choroby metaboliczne

Wśród chorób metabolicznych, które mogą wywołać ostry ból brzucha, wymienia się ketonową kwasicę cukrzycową. Polega ona na zbyt dużym stężeniu glukozy we krwi, co z kolei prowadzi do nadmiernej produkcji ciał ketonowych. Ból nie jest jedynym objawem. W przebiegu tego zaburzenia metabolicznego występuje szereg innych symptomów.

Silny ból brzucha pojawia się w niektórych rodzajach porfirii. Jest to choroba dziedziczna, której głównym objawem jest nadwrażliwość na promienie słoneczne. Inna chorobą jest mocznica, w której bóle brzucha są wynikiem zapalenia błony śluzowej żołądka i jelit lub wrzodami trawiennymi.

Ostry ból brzucha a choroby alergiczne

Ból brzucha jest jednym z wielu objawów, jakie ujawniają się przy nadwrażliwości pokarmowej. Ból jest wynikiem nieprawidłowej reakcji organizmu na spożycie określonych pokarmów. Inną chorobą alergiczną, wymienianą wśród chorób wywołujących ostry ból brzucha, jest obrzęk naczynioruchowy. Powstaje on w wyniku uczulenia na leki, ukąszenia owadów i pokarmy. Często występuje pokrzywka. Podstawowym objawem jest tutaj obrzęk skóry i znajdujących się pod nią tkanek. Silny ból brzucha spowodowany obrzękiem naczynioruchowym występuje, kiedy obrzęk obejmuje jelita.

Ostry ból brzucha a choroby naczyń

Wśród chorób naczyń, które wywołują ból brzucha, wymienia się zator tętnicy krezkowej. Charakteryzuje się nagłym silnym bólem w nadbrzuszu. Dodatkowymi objawami wskazującymi na zator jest ostra biegunka z domieszką krwi oraz wymioty. Warto jednak wiedzieć, że zator ten pojawia się głównie u osób z chorobami serca. Ostry ból brzucha pojawia się również, kiedy dojdzie do zakrzepicy żył trzewnych. Zakrzepica ta najczęściej spowodowana jest marskością wątroby. Inną chorobą naczyniową, którą można podejrzewać jako przyczynę bólów brzucha, to rozwarstwienie aorty brzusznej. Kiedy na ciele dodatkowo pojawia się wysypka możemy mieć do czynienia z zapaleniem naczyń krwionośnych związanych z przeciwciałami IgA. Jest to choroba  Schönleina?Henocha. Ostry ból brzucha pojawia się w okolicy pępka. Występuje on wtedy, kiedy proces zapalny obejmie naczynia jelitowe.

Ostry ból brzucha a choroby narządów klatki piersiowej

Ból  zlokalizowany w nadbrzuszu może pojawić się w przypadku choroby wieńcowej. Szczególnie, kiedy mamy do czynienia z zawałem ściany dolnej serca. Również w przypadku zapalenia mięśnia sercowego i osierdzia, może pojawić się ostry ból brzucha. Jest on wynikiem promieniowania bólu w klatce piersiowej w kierunku brzucha.

Z ostrym bólem brzucha możemy mieć także do czynienia w przypadku chorób związanych z płucami. Występuje on czasem w przebiegu zapalenia płuc  - w przypadku bakteryjnej przyczyny zapalenia, która zazwyczaj przebiega bardziej gwałtownie w porównaniu do zapalenia wirusowego. Ból brzucha może być bardzo silny przy jednocześnie łagodnych objawach ze strony układu oddechowego. Wśród chorób mogących wywołać ostry ból brzucha wymienia się również zator tętnicy płucnej.

Ostry ból brzucha a choroby gruczołów wydzielania wewnętrznego

Dotyczy to chorób m.in. takich organów, jak tarczyca, przytarczyce i nadnercza. Pacjenci chorzy na wtórną niedoczynność przytarczyc, oprócz innych objawów, uskarżają się także na ból brzucha. Z bólem brzucha mamy również do czynienia, kiedy dojdzie do przełomu hiperkalcemicznego. Jest to stan zagrażający życiu, który spowodowany jest zbyt dużym stężeniem wapnia w surowicy krwi. Wśród chorób wymienia się również przełom nadnerczycowy. Jest to ostra niewydolność kory nadnerczy, która zazwyczaj rozwija się u pacjentów, którzy chorują na przewlekłą niewydolność nadnerczy. Ostry ból brzucha może pojawić się jako objaw nieswoisty nadczynności tarczycy. Wśród chorób dotyczących tarczycy wymienia się również raka rdzeniastego tarczycy. Ostry ból brzucha może pojawić się również u chorych na enteropatię cukrzycową.

Przewlekły ból brzucha a choroby

Ból przewlekły może mieć podłoże organiczne lub czynnościowe. Organiczny ból jest spowodowany chorobą organiczną, np. dotyczącą takich organów jak żołądek, dwunastnica, wątroba. Możemy mieć też do czynienia z bólem brzucha o podłożu czynnościowym. Wynikają one z zaburzeń codziennej czynności przewodu pokarmowego.

Przewlekły ból brzucha z przyczyn czynnościowych

Do przyczyn czynnościowych występowania przewlekłego bólu brzucha zaliczamy zespół jelita drażliwego, dyspepsję czynnościową oraz przewlekły czynnościowy ból brzucha.

Przewlekły ból brzucha a zespół jelita drażliwego

W przypadku zespołu jelita drażliwego ból brzucha jest głównym objawem tej choroby. Oprócz bólu brzucha choroba powoduje zaburzenia rytmy wypróżnień. Ból może pojawiać się z różną intensywnością, również ostrą. Pojawia się najczęściej w podbrzuszu i w lewym dolnym odcinku jamy brzusznej. Występuje często po posiłku, a jego siła maleje po wypróżnieniu.

Przewlekły ból brzucha a niestrawność

Przewlekły ból brzucha występuje również z przyczyn dyspepsji czynnościowej. Dyspepsja oznacza problemy z trawieniem. Ból brzucha ma charakter przewlekły i zwykle  nie jest zbyt nasilony. Oprócz bólu może występować również uczucie pieczenia. Umiejscowienie bólu to górna część brzucha. Inne dolegliwości to uczucie pełności po posiłku oraz wczesne uczucie sytości.

Przewlekły czynnościowy ból brzucha

Zdarza się, że mamy do czynienia z bólem brzucha, który nie ma związku z żadną chorobą organiczną i nie spełnia kryteriów odpowiednich dla zaburzeń czynnościowych układu pokarmowego, takich jak dyspepsja i zespół jelita drażliwego. Pacjenci pomimo prawidłowych wyników badań, skarżą się na przewlekły ból brzucha. Lekarze mający trudność w znalezieniu przyczyny bólu, niekiedy błędnie stwierdzają nerwicę lub hipochondrię. Aby zakwalifikować ból jako przewlekły czynnościowy ból brzucha, musi on trwać co najmniej pół roku, nie mieć związku ze spożywanymi posiłkami lub innymi czynnościami fizjologicznymi, np. wypróżnianie stolca. Ból przewlekły czynnościowy ma charakter ciągły lub prawie ciągły.

Przewlekły ból brzucha z przyczyn organicznych

Przewlekły ból brzucha a choroby żołądka

Ból o charakterze przewlekłym dotyczy pacjentów z chorobą wrzodową żołądka, przewlekłym zapaleniem błony śluzowej żołądka i dwunastnicy. Objawy bólowe pojawiają się również z przyczyn choroby refleksowej przełyku.

Przewlekły ból brzucha a stany zapalne narządów jamy brzusznej

Z przewlekłym bólem brzucha mamy do czynienia również w przypadku kamicy pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych oraz przewlekłych stanów zapalnych. Najczęściej bóle brzucha wywołują przewlekłe stany zapalne, takich narządów,  jak trzustka i wątroba.

Przewlekły ból brzucha a choroby jelit

W gronie dolegliwości objawiających się przewlekłym bólem w obrębie brzucha wymieniane są również choroby jelit. Są to choroba Leśniowskiego i Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego, niedokrwienne i popromienne zapalenie jelit, zapalenie jelit w przebiegu kolagenoz. 
Również choroby infekcyjne i pasożytnicze jelit - gruźlica, promienica, gardioza, tasiemczyca, glistnica, włośnica, schistosomoza, choroba Whipple?a, zapalenie uchyłków.

Przewlekły ból brzucha a alergia i zaburzenia trawienia

Objaw bólu przewlekłego brzucha wywołuje również celiakia, czyli nadwrażliwość na gluten zawarty w przyjmowanym pożywieniu. Również zaburzenie trawienia dwucukrów (np. laktozy) mogą powodować przewlekłe bóle, dlatego w sytuacji, kiedy nie rozpoznano narządowej przyczyny pojawienia się dolegliwości, należy przyjrzeć się diecie i wyeliminować z niej nietolerowane przez organizm składniki.

Przewlekły ból brzucha: nowotwory, choroby kręgosłupa i stawów, choroby układu nerwowego

Wśród chorób, które powodują ból w obrębie brzucha są nowotwory narządów jamy brzusznej. Przyczyna organiczną przewlekłego bólu brzucha są też  choroby układu nerwowego - stwardnienie rozsiane, półpasiec, nerwoból,  jak również choroby kręgosłupa i stawów biodrowo-krzyżowych - zmiany zwyrodnieniowe i zapalenia.