Niedobór laktazy

Laktaza wytwarzana w rąbku szczoteczkowym jelita cienkiego ma za zadanie hydrolizować spożytą laktozę, czyli cukier występujący w mleku, do glukozy i galaktozy.

Proces ten zachodzący w jelicie czczym zostaje zaburzony, gdy organizm nie produkuje odpowiedniej ilości laktazy lub nie produkuje jej wcale.

Można więc powiedzieć, że niedobór laktazy wiąże się ściśle z nietolerancją laktozy.

Poziom enzymu

Poziom laktazy w naszym organizmie zmienia się w zależności od wieku, przy czym największą aktywność tego enzymu występuje u niemowląt i małych dzieci. Jest to niezbędne, gdyż to właśnie w tym okresie spożycie mleka zawierającego laktozę jest największe.

W wieku młodzieńczym aktywność laktazy spada niemal o 90% w porównaniu z aktywnością oznaczaną zaraz po urodzeniu.

Rodzaje niedoboru laktazy

Możemy wyróżnić trzy typy niedoboru laktazy – pierwotny, wtórny oraz wrodzony.

Niedobór pierwotny występuje u dorosłych i jest dziedziczony. Ujawnia się zwykle w okresie dojrzewania, a jego objawy występują zazwyczaj dopiero po spożyciu większej ilości laktozy (więcej niż 500 ml mleka). Rzadko zdarza się, że występuje całkowity brak laktazy, raczej jest to po prostu znaczny jej niedobór.

Kolejnym typem jest niedobór wtórny zwany inaczej nabytym. Dochodzi do niego zwykle na skutek zakażeń żołądkowo – jelitowych, podczas których następuje zniszczenie nabłonka jelitowego przez leki.

Kiedy dojdzie do zniszczenia mikrokosmków, rezerwa laktazy zmniejsza się i w związku z tym mogą wystąpić dolegliwości po spożyciu pokarmów bogatych w laktozę. Jest to stan przejściowy, który trwa zwykle mniej niż kilka tygodni.

Wrodzony niedobór laktazy, zwany alaktazją, jest spotykany bardzo rzadko. U dzieci z tym schorzeniem laktaza nie jest w ogóle produkowana przez organizm. Choroba ta objawia się ostrą biegunką oraz odwodnieniem oraz zahamowaniem rozwoju i może być zdiagnozowana już kilka dni po urodzeniu. W takim wypadku niezbędne jest stosowanie do końca życia diety z wykluczeniem laktozy.

Objawy niedoboru laktazy

Objawy niedoboru laktazy można połączyć z objawami nietolerancji laktozy, którymi są między innymi bóle głowy, chroniczne zmęczenie oraz stany depresyjne. Chory odczuwa wewnętrzny niepokój, jest wyczerpany i nerwowy.

Mogą pojawić się także zaburzenia snu oraz problemy z koncentracją, bóle kończyn oraz problemy dermatologiczne. Przy nietolerancji laktozy u dzieci następuje opóźnienie rozwoju i zahamowanie wzrostu.

Po spożyciu produktów zawierających laktozę pojawiają się dolegliwości ze strony układu pokarmowego. Są to między innymi wzdęcia, bóle brzucha, gazy, oraz biegunka.

Nasilenie objawów zależy od stopnia niedoboru laktazy. O rodzajach niedoboru pisaliśmy wyżej.

Diagnoza

Istnieją trzy metody służące do wykrywania obniżonej aktywności laktazy w jelitach. Pierwszaz nich to test tolerancji laktozy, który polega na podaniu pacjentowi 50 g laktozy (odpowiada jednemu litrowi mleka) i regularnym oznaczaniu poziomu glukozy przez kolejne dwie godziny. Jeżeli zostanie zaobserwowany brak wzrostu poziomu glikemii o 20mg/dl powyżej wartości wyjściowej, można podejrzewać niedobór laktazy.

Kolejna metoda to test oddechowy, podczas którego oznacza się ilość wodoru w wydychanym powietrzu. U chorych z niedoborem laktazy, niewchłonięta laktoza jest zdolna dotrzeć w niezmienionej postaci do jelita grubego, gdzie bakterie rozkładają ją na związki wodoru. Jeśli po spożyciu 50 g laktozy zaobserwuje się podwyższony poziom wodoru w wydychanym powietrzy, może to wskazywać na niedobór laktazy.

Ostatnia metoda to biopsja jelita cienkiego, dzięki której można określić bezpośrednio aktywność laktazy w rąbku szczoteczkowym.

Leczenie

Leczenie niedoboru laktazy polega na diecie, która wyłącza spożycie laktozy. Należy unikać mleka i pokarmów, które je zawierają, ograniczyć spożycie mleka w proszku oraz serwatki. Mleko można zastąpić mlekiem sojowym oraz niemlecznymi substytutami pochodzenia roślinnego.

Dietę można uzupełnić w jogurty zawierające żyjące i rozmnażające się bakterie. Co prawda jogurt zawiera więcej laktozy niż mleko, ale bakterie, które się w nim znajdują, po rozpadzie w żoładku uwalniają laktazę. Należy jednak zwrócić uwagę, aby jogurt w diecie chorego na niedobór laktazy zawierał więcej niż dziesięć milionów żyjących bakterii w gramie.

Niedobór laktazy mnie jest ciężką chorobą, jednak może przysparzać choremu wiele przykrych dolegliwości. Niestety nie ma jeszcze lekarstwa, które przywracałoby organizmowi możliwość tworzenia laktazy, jednak przy zachowaniu odpowiedniej diety, można z tym schorzeniem normalni żyć.

Zobacz również objawy tej choroby: Objawy niedoboru laktazy