Przetoka odbytu

Cztery typu przetok odbytu

Ze względu na przebieg przetok w stosunku do zewnętrznego zwieracza odbytu wyróżnia się cztery ich typy. Pierwszy to przetoka międzyzwieraczowa, która jest najczęściej spotykaną przetoką. Przechodzi ona tylko przez wewnętrzny zwieracz odbytu. Drugi typ tego schorzenia to przetoka przezzwieraczowa, która przechodzi przez zwieracze wewnętrzny i zewnętrzny. Pierwsze dwa typy przetok stanowią ponad 95% wszystkich przypadków. Rzadko odnotowuje się przetokę nadzwieraczową oraz pozazwieraczową. Pierwsza przechodzi ponad zwieraczem zewnętrznym odbytu, druga zwana również przetoką kulszowo-odbytniczą, biegnie z okolicy zagięcia esiczo-prostniczego do skóry, bocznie w stosunku do mięśni zwieraczy odbytu. Ten typ przetoki powstaje często w chorobie Leśniowskiego-Crohna lub w zapaleniu uchyłków.

Przyczyny powstawania przetok odbytu

Ropień odbytu a przetoka

Często przetoka odbytu jest następstwem ropnia okolicy odbytu. Szacuje się, że u około 30% chorych na ropień odbytu, mimo prawidłowo prowadzonego leczenia, może wytworzyć się przetoka. Bezpośrednią przyczyą przetoki jest infekcja bakteryjna gruczołów, które znajdują się w kanale odbytu. Na skutek tej infekcji może dojść do wytworzenia ropnia. Kanał przetoki przebiega zazwyczaj w miejscu gdzie był ropień. Te dwie choroby są ze sobą powiązane. Obie swoje źródło mają w infekcji bakteryjnej. W takim przypadku ropień traktuje się jako ostrą fazę infekcji, a przetokę jako przewlekła fazę zakażenia bakteryjnego.

Inne przyczyny przetoki odbytu

Przetoka odbytu może powstać na skutek szeregu innych przyczyn. Najczęściej przetoka powstaje na skutek wcześniejszych interwencji chirurgicznych w rejonie okołoodbytniczym. Wśród interwencji chirurgicznych zazwyczaj są to interwencje związane ze wspomnianym wyżej ropniem odbytu. Przetoka może powstać, jeżeli dojdzie do niewłaściwego drenażu ropnia. Przyczyną powstania przetoki odbytu może być również interwencja chirurgiczna związana z guzkami krwawniczymi (hemoroidy) lub operacja ginekologiczna. Pacjenci, którzy w związku z leczeniem nowotworów okolicy krocza i miednicy poddani są radioterapii, również mają zwiększony stopień ryzyka powstania przetoki odbytu.

Do powstania przetoki mogą przyczynić się urazy odbytu, ciała obce w odbycie oraz niektóre choroby dotyczące jelit i odbytu. Wśród tych chorób najczęściej wymienia się nieswoiste choroby jelita grubego, a mianowicie wrzodziejące zapalenie jelita grubego oraz chorobę Leśniowskiego-Crohna.

Wśród chorób, które mogą (rzadko) być przyczyna przetoki odbytu, wymienia się również raka odbytu i raka odbytnicy, promienicę oraz gruźlicę odbytu (rzadki rodzaj gruźlicy, który dotyczy zwykle osób starszych i z zaburzeniami odporności, np. osób zakażonych wirusem HIV).

Objawy przetoki odbytu

Zapalenie gruczołów znajdujących się w ścianie odbytnicy, może przebiegać niemal niezauważalnie. Dopiero gdy na skutek infekcji bakteryjnej powstanie przetoka odbytu, chorzy mogą odczuwać pierwsze objawy. Może to być uczucie dyskomfortu w odbycie, ból oraz świąd i pieczenie odbytu. Jednak należy zaznaczyć, że ból nie jest podstawowym objawem towarzyszącym przetoce odbytu. Ból pojawia się często ale niekoniecznie musi wystąpić. Pacjenci z przetoką najczęściej skarżą się na wypływ treści ropnej z otworu w okolicy odbytu. Ropa podrażnia skórę, co z kolei powoduje świąd. Ból pojawia się, gdy dojdzie do zatkania kanału przetoki. W przebiegu choroby dość często dochodzi do samoistnego zamknięcia zewnętrznego ujścia przetoki, czego konsekwencją jest zaostrzenie stanu zapalnego. Na skutek przetoki odbytu pacjenci skarżą się również na gorsze trzymanie gazów i stolca.

Leczenie przetoki odbytu

Specjalista, który powinien zbadać pacjenta z podejrzeniem przetoki, to chirurg proktolog. Proktolodzy to specjaliści, którzy zajmują się chorobami końcowego odcinka przewodu pokarmowego. Oprócz samego stwierdzenia istnienia przetoki odbytu lekarz musi znaleźć przyczynę, gdyż przetoka mogła wystąpić na skutek powikłań innych chorób odbytu lub chorób jelita.

Leczenie przetoki odbytu polega na wycięciu lub rozcięciu przetok i pozostawieniu do ziarninowania (jedna z form gojenia się ran). Niektóre przetoki leczy się za pomocą setonu - grubej niewchłanianej nici, która zakłada się wokół mięśnia zwieracza zewnętrznego odbytu.

Czy to poważna operacja i jak długo trwa rehabilitacja?

Operacje przetok odbytu należą do trudnych. Wiążą się z ryzykiem powikłań. Może dojść do nawrotów przetok lub nietrzymania gazów i stolca. Pobyt w szpitalu zazwyczaj trwa tydzień ale leczenie kontynuowane jest w domu, zazwyczaj przez 6 do 8 tygodni. Pacjent przez ten czas musi zgłaszać się na wizyty kontrolne w związku z obserwacją gojenia się rany, która zazwyczaj w części lub w całości celowo nie zostaje zszyta przez chirurga w trakcie operacji.

Czas operacji trwa od kilkunastu minut do kilku godzin. Część pacjentów operowanych jest w dwóch etapach.