Ropień odbytu

Cztery typy ropni odbytu

Wyróżnia się cztery typu ropni odbytu. O zakwalifikowaniu do poszczególnej grupy decyduje położenie ropnia i jego stosunek do mięśni zwieraczy i dźwigacza odbytu.

Najczęściej spotykanym ropniem dotyczącym końcowego odcinka przewodu pokarmowego są ropnie okołoodbytowe. Tego typu zmiany w odbycie dotyczą około 80% pacjentów, u których źródłem dolegliwości okazuje się być ropień odbytu.

Inne mniej popularne ropnie odbytu: ropnie międzyzwieraczowe, ropnie kulszowo-odbytnicze, ropnie naddźwigaczowe.

Przyczyny ropnia odbytu

Jak dochodzi do utworzenia się ropnia w odbycie? Zazwyczaj jest to wynik infekcji gruczołów odbytowych. W wyniku infekcji bakteryjnej dochodzi do zapalenia, które jest przyczyną utworzenia się zbiornika z ropą.

Zapalenie odbytu jest najczęstszą przyczyną powstania ropnia. Jednak może on pojawić się również w wyniku urazu odbytu, ciała obcego w odbycie (np. gdy połkniemy coś, co jest trudne do strawienia i podczas defekacji próbuje wydostać się przez odbyt poza układ pokarmowy), stosunków analnych, powikłań po operacji, zmian popromiennych, biegunek oraz szczelin odbytu.

Ropień odbytu powstać może w wyniku innych chorób, które zazwyczaj dotyczą układu pokarmowego. Przede wszystkim wymienia się w tym kontekście nieswoiste choroby zapalne jelit, a mianowicie chorobę Leśniowskiego-Crohna oraz wrzodziejące zapalenie jelita grubego. Do powstania ropnia odbytu może przyczynić się również zapalenie uchyłków jelita grubego. W grupie ryzyka są również chorzy na cukrzycę oraz pacjenci z upośledzeniem odporności (białaczka, AIDS).

Wśród przyczyn, zaliczanych do rzadkich, wymienia się gruźlicę odbytu, nowotwór odbytnicy i odbytu oraz promienicę. Ropień odbytu odnotowuje się również u dzieci. W grupie podwyższonego ryzyka są mali pacjenci, u których w przeszłości wystąpiły szczeliny odbytu.  Najbardziej narażone na szczeliny odbytu są dzieci, u których często dochodzi do problemów z oddawaniem stolca spowodowanych zaparciami. Zaparcia powodują, że stolec jest twardy i większych rozmiarów, co z kolei prowadzi do uszkodzenia błony śluzowej odbytu (pęknięcia).

Ropień odbytu - objawy

Niektóre ropnie są widoczne na zewnątrz odbytu. Inne położone głęboko - można je jedynie dostrzec przy pomocy badania ultrasonograficznego. Badania ropni palcem przez odbyt jest bolesne. Generalnie ból jest podstawowym objawem ropnia. Pacjenci skarżą się na silny ból podczas dotykania ropnia, podczas ruchu oraz przyjęcia pozycji siedzącej. Ból nasila się także podczas oddawania stolca.

Pacjenci z ropniem odbytu skarżą się na:

• bóle podczas ruchu oraz w pozycji siedzącej,
• nasilający się ból podczas oddawania stolca,
• obrzęk okolicy odbytu,
• bolesność przy dotyku,
• zacieplona skóra w okolicy ropnia,
• uczucie rozpierania w odbytnicy (ropnie położone głęboko),
• podwyższona temperatura ciała.

Objawem ropnia jest również zaczerwienienie skóry okolicy okołoodbytowej, stwardnienie skóry okołoodbytowej, stwardnienie tkanki podskórnej okołoodbytowej.

Przebicie ropnia powoduje zmniejszenie bólu oraz wyciek cuchnącej treści. Nie można samodzielnie przebijać ropnia. Może to zrobić tylko lekarz w warunkach ambulatoryjnych.

Leczenie ropnia odbytu

Leczenie ropnia odbytu jest proste i skuteczne. Polega ono na nacięciu ropnia, co powoduje wydostanie się z niego ropnej treści. Zabieg zazwyczaj wykonuje się w znieczuleniu miejscowym w warunkach ambulatoryjnych. U osób zdrowych, to znaczy, gdy nie istnieje choroba towarzysząca, nie jest konieczne stosowanie antybiotyków. Chorzy z ropniem zlokalizowanym w głębi kanału odbytu wymagają przeprowadzenia operacji w warunkach szpitalnych w znieczuleniu zewnątrzoponowym. Po nacięciu ropnia najczęściej nie zakłada się szwów, pozostawiając ropień do osuszenia.

U sporej liczby pacjentów (niektóre statystyki podają, że nawet u połowy) problemem są przetoki odbytu, które powstają po nacięciu ropnia. Przetoki są przez większości lekarzy traktowane jako przewlekła postać ropnia odbytu. Generalnie jedna i druga dolegliwość ma podobne przyczyny i zazwyczaj ich źródłem jest infekcja gruczołów odbytu.

Nacięcie ropnia nie zapobiega nawrotom. Mniej więcej nawroty odnotowuje się u 30% pacjentów.

Postępowanie po zabiegu nacięcia ropnia odbytu

Pacjenci wymagający hospitalizacji, zwykle po operacji szybko opuszczają szpital. Jeżeli ropień był zlokalizowany głęboko, pacjenci zwykle pozostają kilka dni w szpitalu. Bardzo ważne są wizyty kontrolne. Po zabiegu pacjent powinien przez co najmniej pół roku pozostać pod kontrolą lekarską. Lekarz w ramach kontroli sprawdza czy w odbycie nie ma przetoki oraz czy nie ma nawrotów choroby.

Po operacji ropnia odbytu może dojść do powikłań. Do rzadkich powikłań pooperacyjnych lub związanych z sama chorobą, należą: martwica tkanek krocza, tzw. zespół Fourniera, niewydolność mięśni zwieraczy (uszkodzenie) oraz wstrząs septyczny.

Lekarz po operacji nacięcia ropnia, wykonuje badania w celu ustalenia przyczyny ropnia. Tego typu badania są istotne, ponieważ pozwalają zdiagnozować chorobę, która jest przyczyną, a tym samym podjąć odpowiednie leczenie. Badania po operacji pozwalają wykluczyć nowotwór odbytu i odbytnicy, które to - choć rzadko - to jednak mogą być przyczyną tego schorzenia.

Po operacji, kiedy rana po nacięciu ropnia będzie już osuszona, zaleca się kąpiele w ciepłej wodzie. Pozwoli to zmniejszyć opuchliznę. Pomaga również w gojeniu wrzodów. Ważne jest, aby była to woda ciepła, nie gorąca.

Jak przeciwdziałać powstawaniu ropni odbytu?

Czy można mówić o działaniach profilaktycznych? Tak. Działania profilaktyczne, jakie są zalecane w celu zapobiegania wystąpienia ropni odbytu, nie różnią się od działań profilaktycznych zalecanych w przypadku wielu innych schorzeń odbytu, jak i chorób nie dotyczących tej części ciała.

Oczywiście przede wszystkim należy dbać o odpowiednią higienę odbytu, stosowaniu prezerwatyw, szczególnie podczas stosunków analnych.

Ważnym działaniem profilaktycznym są ćwiczenia fizyczne. Nie musi to być siłownia. Wystarczą spacery lub zwykła gimnastyka. Dodatkowo należy zadbać o właściwe odżywianie. W kontekście zdrowia jelit, a odbyt jest końcowym odcinkiem jelita grubego, szczególną uwagę zwraca się na spożywanie żywności bogatej w błonnik. Generalnie, podobnie jak w przypadku większości chorób, należy wzmacniać odporność organizmu. Dzięki temu organizm będzie bardziej odporny na infekcje bakteryjne dotyczące odbytu.