Toksoplazmoza w ciąży

Mimo dużej liczby zakażonych, jedynie niewielka liczba osób choruje, większość pozostaje nosicielami.

Choroba największy niepokój wywołuje wśród przyszłych matek. I słusznie, ponieważ w grupie tzw. podwyższonego ryzyka znajdują się (oprócz osób z upośledzonym układem odpornościowym, tj. nosiciele wirusa HIV, chorzy na AIDS, pacjenci po przeszczepie) właśnie dzieci, których rodzicielki zaraziły się t. gondii podczas ciąży.

Najczęstszą drogą zarażenia toksoplazmozą jest zjedzenie surowego lub niedogotowanego mięsa (przede wszystkim wołowego, wieprzowego lub baraniego), skażonego cystami tkankowymi. Zdecydowanie rzadziej do zakażenia dochodzi przez połknięcie oocyst wydalonych wraz z kałem przez kota, który jest ostatecznym żywicielem pasożyta.

Oocysty  są odporne na niekorzystne warunki środowiska. Niebezpieczne stają się po kilku dniach od wydalenia i w zależności od otoczenia zachowują zdolność zakaźną nawet do kilku lat (w wodzie).

T. gondii przenika też przez łożysko do płodu, jeśli matka choruje na toksoplazmozę. Z tego powodu szczególną ostrożność zaleca się kobietom planującym lub będącym w ciąży, a które nigdy do tej pory nie chorowały

Stosowanie się do kilku wskazówek może jednak skutecznie ograniczyć ryzyko wystąpienia choroby.

• Nie spożywaj surowego lub półsurowego mięsa oraz wędzonych wędlin. Przechowuj mięso w zamrażalce, zanim je spożyjesz. Głębokie mrożenie niszczy cysty pierwotniaka.
• Pij pasteryzowane, wcześniej przegotowane mleko oraz przegotowaną wodę;
• Dokładne myj naczynia i przyrządy, przy pomocy których przygotowujesz surowe mięso, owoce i warzywa;
• Dokładne myj ręce, warzywa i owoce;
• Jeśli jesteś właścicielką kota, czyść jego kuwetę w rękawiczkach i często zmieniaj w niej podściółkę. Ogranicz też w miarę możliwości wychodzenie pupila na zewnątrz - zmniejszy to ryzyko jego zarażenia. Podawaj mu do jedzenia gotową, puszkową karmę;
• Używaj rękawic podczas pracy w ogrodzie;
• Zabezpiecz dziecięce piaskownice. Koty chętnie używają ich do defekacji;

To, jak groźną postać przybierze toksoplazmoza zależy od tego, w którym miesiącu doszło do zakażenia.

Najniebezpieczniejsza jest w pierwszym trymestrze, może bowiem doprowadzić do poronienia i obumarcia płodu. Im bardziej ciąża jest zaawansowana, tym ryzyko zarażenia wzrasta, ale zmniejsza się ryzyko wad rozwojowych. Zdarza się też, że dziecko rodzi się pozornie zdrowe, a dopiero po czasie, wraz z rozwojem malucha, pojawiają się pierwsze symptomy choroby.

Objawy uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego mogą dać o sobie znać dopiero między 3 a 12 rokiem życia.

Leczenie toksoplazmozy w ciąży

Z racji, iż objawy nie są w przypadku tej choroby charakterystyczne (bardzo często nie pojawiają się wcale) podstawą diagnostyki u ciężarnych są badania serologiczne w kierunku toksoplazmozy. Powinno wykonać się je jak najwcześniej. Polegają one na oznaczeniu miana przeciwciał przeciwko toksoplazmozie klasy IgM oraz IgG. Uproszczona interpretacja wyników wygląda w następujący sposób:

• przeciwciała IgG i IgM są ujemne - świadczy to o tym, że organizm nigdy nie miał kontaktu z pasożytem. Kobieta w ciąży powinna powtarzać badanie klasy IgM co 4-6 tygodni, aby możliwie jak najwcześniej wykryć ewentualne zakażenie i zastosować odpowiednie leczenie.
• przeciwciała IgM dodatnie, a IgG ujemne - wynik sugeruje niedawne zakażenie. Najczęściej zleca się powtórzenie badania i, o ile zostanie ono potwierdzone, należy zacząć jak najszybsze leczenie.
• przeciwciała IgG i IgM są dodatnie - wynik świadczy o zakażeniu pasożytem (dodatnie wartości IgM mogą utrzymywać się do trzech lat). W tym wypadku zleca się dodatkowe badanie mające na celu rozróżnienie przeciwciał powstałych w wyniku odległego zarażenia, a tych które są świeże (awidność przeciwciał).
• przeciwciała IgG dodatnie a  IgM ujemne - kobieta w przeszłości chorowała na toksoplazmozę, a jej organizm nabył odporność. Do reaktywacji dochodzi niezwykle sporadycznie.

W większości przypadków (80%) dzieci matek poddanych kuracji antybiotykowej nie wykazuje objawów klinicznych. Wśród głównych zagrożeń wymienia się upośledzenie wzroku, którego prawdopodobieństwo wystąpienia szacuje się u 1/3 zarażonych dzieci. Noworodkom podawana zostaje pirymetamina z sulfadiazyną, a terapia taka trwa do dwóch lat.

Zobacz również objawy tej choroby: Objawy toksoplazmozy w ciąży