Wrzodziejące zapalenie jelita grubego

Wrzodziejące zapalenie jelita grubego jest przede wszystkim zapaleniem końcowego odcinka jelita grubego - odbytnicy i esicy. Mniej więcej u co piątego pacjenta można zaobserwować zapalenie dotyczące całego jelita grubego.

Epidemiologia

Wrzodziejące zapalenie jelita grubego jest chorobą rzadką. Występuje ona jednak częściej niż druga nieswoista choroba zapalna jelit, a mianowicie choroba Leśniowskiego-Crohna.

Wrzodziejące zapalenie jelita grubego występuje pod każdą szerokością geograficzną i dotyczy wszystkich ras. Choroba jednak częściej dotyka rasy białej, zamieszkującej wysoko rozwinięte kraje Europy i Ameryki Północnej. Zapadalność na wrzodziejące zapalenie jelita grubego w tych regionach wynosi według różnych źródeł od 10 do 20 przypadków na 100 tys. mieszkańców na rok.

Na wrzodziejące zapalenie jelita grubego chorują ludzie młodzi. Choroba dotyczy w równym stopniu zarówno mężczyzn, jak i kobiet. Szczyt zachorowalności przypada na wiek od 20 do 40 lat.

Objawy i przebieg wrzodziejącego zapalenia jelita grubego

Choroba zaczyna się podstępnie lub nagle. Pierwszymi objawami są biegunka i domieszka krwi w kale. Te dwa objawy są najczęstszymi objawami wrzodziejącego zapalenia jelita grubego, gdyż dotyczą one prawie każdego pacjenta z tą chorobą. Stan ogólny w przypadku większości pacjentów jest dobry.

Wrzodziejące zapalenie jelita grubego przebiega najczęściej w postaci ostrych rzutów przedzielonych okresami remisji. Przebieg rzutów choroby może być lekki, średniociężki i ciężki. W zależności od rodzaju rzutu pojawia się mniejsza lub większa ilość objawów. Różnica jest też w ich nasileniu, np. ilości wypróżnień, ilości krwi w stolcu, nasileniu gorączki.

Objawy najczęściej występujące w przebiegu wrzodziejącego zapalenia jelita grubego (więcej niż 90% przypadków):

• krwawienie ? domieszka krwi w kale
• biegunka.

Objawy rzadziej występujące w przebiegu wrzodziejącego zapalenia jelita grubego (od 70% do 30% przypadków):

• bóle brzucha,
• osłabienie,
• zmniejszenie masy ciała,
• brak łaknienia,
• gorączka,
• wzdęcie brzucha.

Objawy rzadko występujące w przebiegu wrzodziejącego zapalenia jelita grubego (mniej niż 20% przypadków):

• nudności,
• obrzęki,
• wymioty.

Powikłania wrzodziejącego zapalenia jelita grubego

Powikłania choroby dzieli się na jelitowe i pozajelitowe. Najczęstszym jelitowym powikłaniem jest polipowatość zapalna, stwierdzana u około 13% chorych. Powikłanie to może powstać już w trakcie pierwszego rzutu choroby. Występuje na skutek ciężkiego uszkodzenia błony śluzowej jelita. Polipowatość zapalna jest stanem sprzyjającym rozwojowi raka jelita grubego.

Inne rzadziej występujące powikłania:

• perforacja okrężnicy,
• krwotok,
• zmiany około odbytowe: szczeliny, ropienie, przetoki,
• zwężenie jelita,
• rak jelita grubego (na ten temat w ostatnim paragrafie tego tekstu).

Powikłanie pozajelitowe mogą dotyczyć skóry, układu kostno-stawowego, wątroby i dróg żółciowych, oczu, układu naczyniowego oraz układu moczowego.

Powikłania dotyczące układu kostno-stawowego:

• osteopenia i osteoporoza,
• zapalenie stawów obwodowych,
• zapalenie stawów krzyżowo-biodrowych,
• zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa,

Powikłania dotyczące skóry:

• rumień guzowaty,
• zgorzelinowe zapalenie skóry.

Powikłania dotyczące wątroby i dróg żółciowych:

• stwardniające zapalenie dróg żółciowych,
• autoimmunologiczne zapalenie wątroby,
• kamica żółciowa,

Powikłania oczne:

• zapalenie spojówek,
• zapalenie tęczówki,
• zapalenie błony naczyniowej.

Powikłania dotyczące układu naczyniowego:

• zakrzepica żylna,
• zakrzepica tętnicza.

Powikłania dotyczące układu moczowego:

• kamica nerkowa,
• skrobiawica.

Leczenie wrzodziejącego zapalenia jelita grubego

Wrzodziejące zapalenie jelita grubego nie może być całkowicie wyleczone. Zastosowanie leczenia farmakologicznego może co najwyżej ograniczyć zapalenie jelit lub usunąć objawy choroby. W leczeniu stosuje się więc leki przeciwzapalne, aminosalicylany,  glukokortykosteroidy, leki immunosupresyjne, leki biologiczne, leki przeciwbólowe oraz przeciwbiegunkowe. Leki można stosować doustnie, dożylnie i doodbytniczo (czopki). Leki podaje się także metodą wlewki doodbytniczej.

Leczenie wrzodziejącego zapalenie jelita grubego określa się jako leczenie zachowawcze. Celem tego leczenia jest opanowanie ostrego rzutu choroby, zapobieganie nawrotom, podjęcie w odpowiedniej chwili decyzji o operacji. U około 80% chorych wystarczy leczenie zachowawcze, aby uzyskać poprawę. U pozostałych pacjentów istnieją wskazania do operacji.

Kiedy potrzebna jest operacja u chorych na wrzodziejące zapalenie jelita grubego?

Wskazania do leczenia chirurgicznego, w zależności od sytuacji klinicznej, dzielą się na nagłe, pilne oraz wybiórcze. Chorzy z przedziurawieniem okrężnicy lub z masywnym krwotokiem jelitowym wymagają operacji w trybie nagłym. Interwencja chirurgiczna w trybie pilnym wykonywana jest w przypadku braku efektów intensywnego leczenia farmakologicznego w ciężkich rzutach wrzodziejącego zapalenia jelita grubego.

Trzeci rodzaj wskazania do operacji nazywa się wskazaniem wybiórczym. Wymienia się tutaj pięć przypadków. Pierwszy z nich to sytuacja, gdy przykre objawy utrzymują się mimo optymalnego leczenia zachowawczego. Drugi przypadek, który zalicza się do wskazań wybiórczych do operacji, to stwierdzenie raka lub zmian przedrakowych w jelitach. Kolejnym wskazaniem są powikłania długotrwałej kortykoterapii. Wskazaniem jest tez pojawienie się niektórych powikłań miejscowych, np. zwężenie okrężnicy lub przetoka odbytniczo-pochwowa). W wyjątkowych sytuacjach operacja może być zasadna z powodu powikłań pozajelitowych. Kiedy wrzodziejące zapalenie jelita grubego dotyczy dzieci, to wskazaniem do leczenia chirurgicznego może być zahamowanie wzrostu z opóźnieniem dojrzewania płciowego.

Rak jelita grubego u pacjentów ze wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego

Wrzodziejące zapalenie jelita grubego wiąże się z podwyższonym ryzykiem rozwoju choroby nowotworowej jelita grubego. Ryzyko  rośnie wraz z długością trwania choroby. Warto jednak zaznaczyć, że powikłanie jakim jest rak jelita pojawia się po wielu latach trwania zapalenia jelit. W statystykach zachorowań podaje się dane pokazujące, że po 10 latach trwania choroby, rak jelita grubego pojawia się u 2% pacjentów. Po 30 latach liczba ta rośnie do 20%.

Zobacz również objawy tej choroby: Objawy wrzodziejącego zapalenia jelita grubego