Zatrucie konwalią majową

Konwalia majowa - podstawowe informacje

W naturalnych warunkach konwalia majowa rośnie w lasach liściastych ale również w lasach sosnowych o wapiennym podłożu. Można ją spotkać praktycznie na terenie całej Polski, choć najczęściej występuje w rejonie północno-wschodnim. Jest hodowana w ogrodach przydomowych oraz sadzona w parkach. Konwalia majowa kwitnie w maju i czerwcu. Owocami tej rośliny są czerwone jagody, które zawierają błękitne nasiona.

Kwiaty konwalii majowej

Roślina jest trująca ze względu na zawartość glikozydów. Mimo jej toksyczności jest uważana również za roślinę leczniczą. W żadnym wypadku nie należy stosować rośliny w celach leczniczych na własną rękę. Znane są przypadki ciężkich zatruć po użyciu konwalii, jako domowego środka ziołowego. Szczególną ostrożność należy zachować w sierpniu i wrześniu, kiedy roślina owocuje, ponieważ kilka jagód może spowodować śmierć dziecka.

Zatrucie glikozydami w konwalii majowej

Konwalia majowa zawiera około czterdzieści substancji z grupy glikozydów kardenolidowych (inaczej zwanych nasercowymi). Substancje te działają niekorzystnie na układ krążenia i układ pokarmowy. Zatruć można się zarówno rośliną świeżą, jak i wysuszoną. Również preparatami ziołowymi na bazie konwalii, jeżeli ściśle nie przestrzega się sposobu dawkowania umieszczonego na ulotce dołączonej do preparatu.

Właściwości trujące ma każda część rośliny. Najwięcej glikozydów zawartych jest w kwiatach i liściach. Poziom glikozydów w roślinie wzrasta w okresie kwitnienia, a więc na początku maja. Jednak najczęściej powodem zatruć nie jest zjedzenie kwiatów bądź liści lecz owoców, którymi są czerwone jagody.

Zatrucia konwalią majową dotyczą zwykle dzieci, które to owoce konwalii biorą za jadalne. Należy unikać przebywania z bardzo małymi dziećmi w okolicy konwalii, np. rozkładania kocyków obok tych roślin w parkach, ponieważ dzwonkowate kwiaty konwalii majowej mogą zainteresować malucha, który zerwie kwiaty i poznawczo weźmie do buzi. Warto wiedzieć, że trujące są też perfumy produkowane na bazie konwalii oraz woda w której stały kwiaty. Znane są przypadki zatruć dzieci po wypiciu takiej wody, które doprowadziły do zgonu. Woda po konwaliach w wazonie lub innym naczyniu to kolejna sytuacja, która zagraża dzieciom. Trzymając konwalie w mieszkaniu w wazonie lub innym naczyniu (szczególnie szklance) po  wyciągnięciu kwiatów nie można zostawiać wody w naczyniu. Bardzo spragnione dziecko gdy zobaczy naczynie z wodą może nie zastanowić się czy woda jest zdatna do picia, tylko sięgnie po nią, aby ugasić pragnienie.

Konwalią majową mogą zatruć się także zwierzęta. Najczęściej dotyczy to ptactwa domowego, np. gęsi, kaczek. Znany jest również przypadek zatrucia psa po zjedzeniu liści konwalii, którego niestety nie udało się uratować. Bardziej odporne na glikozydy zawarte w konwaliach są większe zwierzęta hodowlane odżywiające się roślinami na m.in. pastwiskach. Bydło lub konie mogą jednak zatruć się konwaliami majowymi, jednak muszą one zjeść dużą ilość tej rośliny.

Owoce konwali majowej

Objawy zatrucia konwalią majową

Pierwsze objawy zatrucia konwalią majową to dolegliwości ze strony układu pokarmowego. Najpierw pojawiają się nudności i wymioty. Toksyczne działanie rośliny powoduje biegunkę oraz ból brzucha. Glikozydy zawarte w konwalii mają m.in. działanie moczopędne, a więc zatrucie nimi objawia się zwiększoną ilością oddawanego moczu. Jako jeden z pierwszych objawów może pojawić się wysypka na skórze oraz ślinotok.

Wśród objawów zatrucia konwalią majową wymienia się także zawroty głowy. Osoby zatrute mają objawy odurzenia, są osłabione i mogą mieć zaburzenia widzenia. Zatrucie może powodować omamy i majaczenia. Osoby po spożyciu konwalii skarżą się na ucisk w klatce piersiowej. Substancje zawarte w roślinie mają wpływ na pracę serca, co powoduje najbardziej niebezpieczne dla zdrowia i życia objawy. Glikozydy zaburzają czynności serca. Pojawiają się takie objawy kardiologiczne, jak: zaburzenie rytmu serca oraz migotanie komór serca prowadzące do zgonu.

Jak postępować w przypadku zatrucia konwalią majową?

Należy działać jak najszybciej. W przypadku wypicia przez dziecko wody, w której stały konwalie, należy natychmiast sprowokować wymioty. Jeżeli dziecko zjadło owoce konwalii lub inne jego cześci, natychmiast należy usunąć wszystkie pozostałości z jamy ustnej. W tym przypadku również doprowadzić do wymiotów, co być może pozwoli, aby spożyta roślina nie przedostała się do żołądka. Po tego typu interwencji, nawet jeżeli dziecko nie ma żadnych objawów, dla pewności najlepiej skontaktować się z lekarzem, który zdecyduje czy zasadne jest płukanie żołądka. Interwencja lekarza najprawdopodobniej będzie również polegała na przeczyszczeniu przewodu pokarmowego solnym środkiem przeczyszczającym. W przypadku przedostania się trucizny do organizmu i pojawienia się w związku z tym objawów leczenie przebiega w szpitalu. Lekarz w każdym przypadku indywidualnie oceni czy jest taka konieczność.

Konwalia majowa w ziołolecznictwie

Konwalia majowa ze względu na glikozydy jest używana w ziołolecznictwie. Substancje te mają zdolność pobudzania serca, dzięki czemu może być wykorzystywana w łagodzeniu niektórych chorób kardiologicznych (niewydolności serca, zaburzeń rytmu serca, kołatania serca).  Nie można stosować konwalii majowej jako środka leczniczego na własną rękę. Ze względu na niebezpieczne konsekwencje przedawkowania glikozydów, należy precyzyjnie trzymać się zalecanych dawek. Istnieje też spora ilość chorób, które są  przeciwwskazaniem do stosowania ziół zawierających glikozydy. Co ciekawe, są to również choroby kardiologicznie.

Nie tylko konwalia majowa zawiera glikozydy. Substancje te znajdują się również w naparstnicy purpurowej, naparstnicy wełnistej, miłku wiosennym, cebuli morskiej, strofancie wdzięcznym.

Preparatów na bazie konwalii majowej i innych roślin zawierających glikozydy, powinny wystrzegać się osoby m.in.  z zaburzeniami rytmu serca z bradykardią, po świeżym zawale serca, częstoskurczem komorowym i amyloidozą serca.

Preparaty z konwalią majową w składzie zalecane są nie tylko osobom z chorobami serca. Roślina ta może mieć pozytywne działanie w przypadku:

• nadciśnienia tętniczego,
• bólu związanego z reumatyzmem,
• bólu związanego z artretyzmem,
• zaparć,
• początków przeziębienia,
• łuszczycy,
• liszajów,
• nerwowości (działa kojąco).

Konwalijka dwulistna również niebezpieczna

Warto przy okazji omawiania właściwości konwalii majowej, zwrócić uwagę na konwalijkę dwulistną (Maianthemum biforium), która według systemu klasyfikacji roślin APG III zaliczana jest do rodziny szparagowatych, podobnie jak konwalia majowa. Roślina ta jest trująca, jednak mniej od konwalii majowej. Konwalijka dwulistna jest uważana za roślinę lekko trującą. Substancjami trującymi, podobnie jak w przypadku konwalii majowej, są glikozydy, m.in. saponiny, które mają działanie lecznicze ale niektóre z nich są trujące. Trujące związki zawierają się w owocach. W nich też, oraz w kwiatach, zawierają się związki lecznicze. Podobnie więc jak w przypadku konwalii majowej, roślina może leczyć lub zatruć. Wszystko to kwestia odpowiedniego dawkowania i przygotowania preparatów leczniczych.

Kwiaty konwalijki dwulistnej

Z rośliny przygotowuje się wodny wywar. Stosowany jest jako środek nasercowy, a także środek pomocny w bólach nerek. Wywar stosuje się przy przeziębieniach i wysokiej gorączce. Liście konwalijki dwulistnej stosuje się jako środek pomocny w przypadku spuchnięć, przykładając je na te miejsca.

Konwalijkę dwulistną można spotkać w cienistych stanowiskach o próchniczej glebie w lasach liściastych oraz iglastych. Gatunek ten występuje najczęściej pojedynczo w miejscach o kwaśnym podłożu, przez co jest używany za roślinę wskaźnikową. W jesieni pojawiają się owoce. Są nimi czerwone nibyjagody. Roślina kwitnie w okresie maj-czerwiec. Ma białe kwiaty i sercowato-jajowate dwa liście, stąd też konwalijka nazywana jest dwulistną.