Zespół krótkiego jelita

Zespół krótkiego jelita prowadzi do ciężkiego upośledzenia wchłaniania składników odżywczych i wody. Wiąże się z wystąpieniem wyniszczających biegunek, w wyniku których wydzielanie i utrata płynów w odpowiedzi na pokarm przewyższa ilość przyjmowaną.

Efektem tego jest niedożywienie i wystąpienie zaburzeń wodno-elektrolitowych  powodujących skrajne wyniszczenie, a w przypadku braku leczenia prowadzących do śmierci chorego. Trudno dokładnie określić długość jelita cienkiego, która zapewni prawidłowe wchłanianie- jest to zależne od ogólnego stanu zdrowia, choroby podstawowej, wieku chorego, zachowania lub niezachowania jelita grubego, a także stanu anatomicznego i funkcjonalnego pozostawionego odcinka jelita. Na stan chorego duży wpływ ma również to, czy pozostawiono zastawkę krętniczo-kątniczą Bauchina, która stanowi naturalną barierę między florą bakteryjną jelita grubego, a światłem jelita cienkiego.

Zespół krótkiego jelita może wystąpić u dorosłych chorych, którzy mają < 150-200 cm czynnego jelita cienkiego. Minimalna długość jelita pozwalająca na odżywiania doustne zależy od stanu i zdolności wchłaniania pozostałych odcinków przewodu pokarmowego ; szanse na odzyskanie autonomii pokarmowej po kilku latach żywienia pozajelitowego stwarza 50-60 cm jelita cienkiego w połączeniu z jelitem grubym lub 100-115 cm u chorych bez jelita grubego.

Do najczęstszych przyczyn wystąpienia zespołu krótkiego jelita zalicza się :

• martwica jelita pochodzenia naczyniowego (zator, zakrzep tętniczy lub żylny),
• rozległe resekcje z innych przyczyn (choroba Leśniowskiego i Crohna, nowotwór, uraz i inne),
• ciężkie zaburzenia wchłaniania (np. popromienne zapalenie jelit lub celiakia odporna na leczenie) powodujące czynnościowy zespół krótkiego jelita,
• przetoki (zewnętrzne- powodujące utratę treści pokarmowej, i wewnętrzne- powodujące ominięcie części jelita cienkiego przez pokarm).

Według dostępnych danych statystycznych w Polsce na zespół krótkiego jelita ( niezależnie od jego przyczyny ) cierpi 6 osób na milion, a w USA częstość występowania zespołu krótkiego jelita jest znacznie większa i wynosi 40 osób na milion.
 
Rozpoznania zespołu krótkiego jelita dokonuje lekarz na podstawie informacji o chorobie podstawowej i rozległości resekcji jelita cienkiego oraz grubego. Ponadto na zespół jelita krótkiego wskazuje wystąpienie w okresie pooperacyjnym obfitych wyniszczających biegunek, prowadzących do zaburzeń wodno-elektrolitowych, które korelują z zakresem rozległości resekcji przewodu pokarmowego.

Pomocne może być również wykonanie dodatkowych badań laboratoryjnych z pobranej próbki krwi i moczu, takich jak morfologia krwi, biochemia, w tym stężenie ważnych elementów (np. magnezu, cynku, selenu), badanie ogólne moczu oraz zbiórka dobowa moczu, które pozwolą na zaobserwowanie niedoborów składników odżywczych związanych z zaburzeniami wchłaniania.

Proces leczenia zespołu krótkiego jelita możemy podzielić na trzy kluczowe okresy : okres pooperacyjny, okres adaptacyjny, okres długotrwałego leczenia.

Okres pooperacyjny charakteryzuje się intensywnym wyrównaniem niedoborów płynów i elektrolitów. Przy obliczaniu bilansu płynów należy brać pod uwagę nie tylko ilość wody utraconej przez skórę, płuca, pot i z moczem, ale również ilość płynów traconą w trakcie biegunki i odsysaną przez zgłębnik żołądkowo-jelitowy.

Okres adaptacyjny, polega na stopniowym ograniczaniu żywienia pozajelitowego na korzyść żywienia drogą doustną. Okres ten jest uzależniony od wielu czynników takich jak wiek chorego, choroba podstawowa, która była przyczyną zespołu krótkiego jelita, stan czynnościowy śluzówki pozostawionego jelita i wiele innych .

Okres długotrwałego leczenia - u pacjentów z z ciężkimi postaciami zespołu krótkiego jelita konieczne jest całkowite leczenie żywieniowe lub jedynie uzupełniające żywienie doustne albo dojelitowe. Powyższe sposoby żywienia pacjentów stosuje się w warunkach domowych.

W przypadku zespołu krótkiego jelita nie można mówić o całkowitym wyleczeniu, a jedynie o adaptacji pozostawionego odcinka jelita do nowych funkcji. Zmiany zachodzą już po dwóch dniach od zabiegu operacyjnego. Pacjenci z zespołem krótkiego jelita po opuszczeniu szpitala muszą pozostawać pod opieką specjalistycznych poradni żywienia pozajelitowego i dojelitowego.

Autor:

Marta Kleszowska

Zobacz również objawy tej choroby: Objawy zespołu krótkiego jelita